Η Δημητσάνα, είναι ένας τόπος διαχρονικός που εξελίσσεται διατηρώντας τη δική του μοναδική ταυτότητα γι’ αυτό και είναι από τους πιο αγαπημένους προορισμούς. Ένα χωριό σμιλευμένο μέσα στο τραχύ ανάγλυφο της Γορτυνίας, που σε δεσμεύει να έρθεις ξανά και ξανά, γιατί πάντα θα έχεις κάτι να κάνεις και κάτι ακόμα να ανακαλύψεις σ’ αυτόν τον φιλόξενο τόπο.
Στη Δημητσάνα έχετε πολλούς λόγους να πάτε και πρώτα απ’ όλα γιατί είναι ένας υπέροχος παραδοσιακός οικισμός, χτισμένος αμφιθεατρικά ανάμεσα σε δύο λόφους, σε υψόμετρο 950μ. στην καρδιά της Γορτυνίας.
Η παράδοση και η ιστορία, δένονται αρμονικά σ’ αυτό το παλιό κεφαλοχώρι, που υπήρξε σημαντικό προπύργιο της Επανάστασης του 1821, αφού ήταν η μπαρουταποθήκη του αγώνα και ο τόπος γέννησης διάσημων αγωνιστών. Στη Δημητσάνα, όπου και να στρέψεις το βλέμμα σου θα δεις κάτι ενδιαφέρον…
Η οικία του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε’, που γεννήθηκε στην Δημητσάνα το 1746. Σήμερα λειτουργεί ως Εκκλησιαστικό Μουσείο.Το σπίτι των Δημητσανιτών εμπόρων Νικολάου και Σπυρίδωνα Σπηλιωτόπουλου που ήταν από τους πρωτεργάτες της επαναλειτουργίας των μπαρουτόμυλων.
Πλακόστρωτα δρομάκια με επιβλητικά αρχοντικά και ξενώνες, το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, η Βιβλιοθήκη, όλα χτισμένα με την παραδοσιακή τοπική αρχιτεκτονική, μας μεταφέρουν στο χώρο και το χρόνο.
Aριστερά μας η είσοδος του Αρχοντικού Αντωνόπουλου που ήταν πρόκριτος την περίοδο του ’21. Στη σάλα αυτού του σπιτιού συναντήθηκαν οι οπλαρχηγοί Κολοκοτρώνης και Δεληγιάννης, λίγο πριν την επανάσταση.
Περπατώντας στη Δημητσάνα θα ανακαλύψουμε όμορφες γωνιές, πολλά μεζεδοπωλεία και ατμοσφαιρικά café και θα απολαύσουμε τη θέα στο φαράγγι του Λούσιου, και στην υπέροχη φύση των γορτυνιακών βουνών.
Το σπίτι που γεννήθηκε το 1771 ο Μητροπολίτης, Παλαιών Πατρών, Γερμανός, ένας από τους πρωταγωνιστές ιεράρχες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.Η προτομή του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ μπροστά από τον ξενώνα Καζάκου.
Λίγο πιο έξω από τη Δημητσάνα, θα συναντήσουμε το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης με τους μπαρουτόμυλους, το βυρσοδεψείο, τον αλευρόμυλο, τη νεροτριβή, το ρακοκάζανο, που σηματοδοτούν μια άλλη εποχή κι αξίζει να δούμε από κοντά.
Στο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας
Δύο χιλιόμετρα έξω από τη Δημητσάνα σε μία όμορφη τοποθεσία με άφθονα τρεχούμενα νερά, δίπλα στο εκκλησάκι του Αι-Γιάννη με το περίφημο κεφαλάρι, επισκεφτήκαμε το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης.
Νεροτριβή
Γνωστή και ως η “μπαρουταποθήκη” της ελληνικής επανάστασης η Δημητσάνα, συνδέεται στενά με τη δημιουργία της μπαρούτης, που σύμφωνα με ιστορικές πηγές λίγο πριν από το 1821, επαρκούσε για όλη την Πελοπόννησο. Με πρώτες ύλες το θειάφι, το κάρβουνο και το νιτρικό κάλιο που ονόμαζαν “βοτάνι”, οι Δημητσανίτες έμποροι αδελφοί Σπηλιωτόπουλοι εξέλιξαν τους υδροκίνητους μπαρουτόμυλους και έφτασαν την παραγωγή πυρίτιδας σε δυσθεώρητα ύψη. Ο μπαρουτόμυλος ήταν ένα πετρόκτιστο κτίριο συνήθως ορθογώνιο με κεραμοσκεπή και χωμάτινο δάπεδο. Κάθε μπαρουτόμυλος είχε τα χαβάνια (γουδιά), τα κοπάνια και τη φτερωτή.
Σκάφη ζύμωσης μπαρουτιού με κόσκινο, για να ξεχωρίζουνε οι μπαρουξήδες ποιο μπαρούτι ήτανε για το κυνήγι και ποιο για τα φουρνέλα.
Πάνω στη φτερωτή έπεφτε το νερό με ορμή και κινούσε το μύλο και έτσι ανεβοκατέβαιναν τα ξύλινα κοπάνια και άλεθαν τα υλικά. Δηλαδή, τα κοπάνια συνδέονταν με ένα κεντρικό άξονα και αυτός με τη φτερωτή. Εκεί υπήρχε ένα ξύλινο βαρέλι με κωνικό σχήμα και μικρή διάμετρο εκροής, που μέσα σε αυτό έπεφτε με δύναμη το νερό από ψηλά και κινούσε τη φτερωτή.
Κάθε μπαρουτόμυλος είχε αρκετά γουδιά. Τα χαβάνια ήταν στερεωμένα μέσα στο έδαφος.
Εκτός από τους μπαρουτόμυλους στο μουσείο υδροκίνησης θα δούμε κι άλλες χρήσεις. Καθώς μπαίνουμε στο χώρο βλέπουμε μια νεροτριβή κι έναν αλευρόμυλο.
Ως τις αρχές του προηγούμενου αιώνα υπήρχαν στη Δημητσάνα περίπου είκοσι νεροτριβές όπου πλένονταν τα υφαντά. Δίπλα από τη νεροτριβή, ο αλευρόμυλος με την οριζόντια φτερωτή, όπου μπορούμε να ρίξουμε σπόρους στη σκαφίδα και να παρακολουθήσουμε πως αλέθονται από τις μυλόπετρες μέχρι να καταλήξουν στο δοχείο (αλευροδόχη). Στο διπλανό δωμάτιο με το τζάκι η κατοικία του μυλωνά. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται ένα διώροφο κτήριο, που στεγάζει την κατοικία του βυρσοδέψη και το βυρσοδεψείο. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι χωρισμένο σε “ζώνες” που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια επεξεργασίας των δερμάτων. Η πρώτη είναι για τα “νερά”, τον ασβέστη και γενικά τις προπαρασκευαστικές εργασίες. Στην επόμενη βρίσκεται η σειρά με τις “λίμπες” (γούρνες) για τη δέψη. Μια ζώνη ευάερη προορίζεται για το άπλωμα και το στέγνωμα των δερμάτων στη σκιά και τέλος, μια καλά φωτισμένη γωνιά για τις εργασίες της μετάδεψης.
Στο μονοπάτι του Λούσιου
Λίγο έξω από τη Δημητσάνα, στο ύψος του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης, το μονοπάτι 32 συνεχίζει την πορεία του προς το Γύθειο, περνώντας από το εντυπωσιακό φαράγγι του Λούσιου. Για πολλούς είναι το ωραιότερο τμήμα του μονοπατιού, με πολλούς ανεκτίμητους φυσικούς και ιστορικούς θησαυρούς.
Ο ποταμός Λούσιος, πηγάζει από την εκκλησία της Αγ. Παρασκευής κοντά στο Καλονέρι και έχει μήκος 23χλμ μέχρι να ενωθεί με τον Αλφειό κοντά στην Καρύταινα. Το όνομά του οφείλεται στις νύμφες Νέδα, Αγνώ και Θεισόα που έλουσαν στα νερά του τον νεογέννητο Δία.
Στη Δημητσάνα λειτουργούσαν την εποχή της επανάστασης 14 μπαρουτόμυλοι.
Από το Μουσείο Υδροκίνησης το μονοπάτι ξεκινά κατηφορικά μέσα σε καταπράσινο περιβάλλον υπό τον ήχο των τρεχούμενων νερών. Στο δρόμο μας συναντούμε πινακίδες που μας ενημερώνουν για την ύπαρξη των παλαιών μπαρουτόμυλων της περιοχής που τροφοδοτούσαν με μπαρούτη τις ανάγκες της επανάστασης. Θαυμάζουμε γύρω μας την οργιώδη βλάστηση που ισορροπεί την τραχιά όψη των βράχων με αγριελιές, κουτσουπιές, πουρνάρια, δάφνες και σφεντάμια. Αν έρθετε την άνοιξη, θα θαυμάσετε διάφορα αγριολούλουδα και πολλά είδη ορχιδέας.
Η Μονή Φιλοσόφου με τον όμορφο προαύλιο χώρο.
Σε λίγο βλέπουμε τη νέα Μονή Φιλοσόφου που ιδρύθηκε τον 17ο αώνα και λειτουργεί ως Μετόχι της Μονής Προδρόμου, ενώ λίγα μέτρα πιο μακριά βρίσκεται και η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου που ιδρύθηκε το 963 και είναι γνωστή και ως «κρυφό σχολειό».
Η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου.
Στη συνέχεια της πορείας μας διακρίνουμε τη Μονή Προδρόμου που στέκεται τόσους αιώνες μπροστά από τον κάθετο βράχο σαν αετοφωλιά. Κατεβαίνουμε πιο χαμηλά και χάνοντας ύψος, ο κελαριστός ήχος του νερού και τα υδρόφιλα είδη δέντρων, τα πλατάνια και οι λεύκες κάνουν πιο έντονη την παρουσία τους.
Η Μονή Προδρόμου.
Η Μονή Προδρόμου ιδρύθηκε κατά την παράδοση στα μέσα του 12ου αιώνα και έχει αξιόλογη βιβλιοθήκη και φιλοσοφικά βιβλία. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, χρησίμευσε ως καταφύγιο από τις επιδρομές των Τούρκων και σαν ορμητήριο των οπλαρχηγών. Η πύλη της μονής ακόμα και σήμερα παραμένει διάτρητη από τα βόλια των πολιορκητών.
Η πύλη της μονής διάτρητη από τα βόλια.
Η διαδρομή μας καταλήγει στην Αρχαία Γόρτυνα, μία από τις σημαντικότερες Αρκαδικές πόλεις της αρχαιότητας που ήκμασε κατά τους Κλασικούς και Ελληνιστικούς χρόνους, κοντά στο χωριό Ατσίχολος. Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο, υπάρχει ο βυζαντινός ναός Αγίου Ανδρέα Γόρτυνας που χτίστηκε πριν τον 11ο αιώνο πάνω σε λείψανα ρωμαϊκού κτηρίου.
Η Αρχαία Γόρτυνα.
Το μονότοξο γεφύρι του Ατσίχολου είναι το τέλος της διαδρομής μας. Χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα και χτίστηκε από τους περίφημους Λακαδινούς μαστόρους της πέτρας κοντά στις εκβολές του Λούσιου που ενώνεται με τον Αλφειό ποταμό.
Το μονότοξο γεφύρι του Ατσίχολου.
ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ
Αθήνα – Δημητσάνα 203 χλμ. χρ. 2ω 35′ διόδια 8,7€
Πάτρα 148 χλμ. (μέσω Λάμπειας) 2ω 19′ χωρίς διόδια
Ακριβώς απέναντι βρίσκεται ένα διώροφο κτήριο, που στεγάζει την κατοικία του βυρσοδέψη και το βυρσοδεψείο. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι χωρισμένο σε “ζώνες” που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια επεξεργασίας των δερμάτων. Η πρώτη είναι για τα “νερά”, τον ασβέστη και γενικά τις προπαρασκευαστικές εργασίες. Στην επόμενη βρίσκεται η σειρά με τις “λίμπες” (γούρνες) για τη δέψη. Μια ζώνη ευάερη προορίζεται για το άπλωμα και το στέγνωμα των δερμάτων στη σκιά και τέλος, μια καλά φωτισμένη γωνιά για τις εργασίες της μετάδεψης.
